M­πουρ­κί­νι στη θά­λασ­σα

ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Κά­θε φο­ρά που α­πει­λεί­ται η α­κε­ραι­ό­τη­τα της Γαλ­λί­ας, δι­α­μορ­φώ­νε­ται μια μά­ζα δο­σι­λό­γων που α­περ­γά­ζον­ται την κα­τα­στρο­φή της. Στον πό­λε­μο των Ε­κα­τό Ε­τών ή­ταν οι Μπουρ­γκι­νιόν, στην αρ­χή της βα­σι­λεί­ας του Λου­δο­βί­κου XIV ή­ταν οι ε­ξε­γερ­μέ­νοι της Σφεν­δό­νας, στη διά­ρκεια της Γαλ­λι­κής Ε­πα­νά­στα­σης οι πρω­σό­φι­λοι ε­μιγ­κρέ­δες α­πό το Κόμ­πλετς, στον Β΄ παγ­κό­σμιο πό­λε­μο οι υ­πο­στη­ρι­κτές του κα­θε­στώ­τος του Βι­σύ και των Γερ­μα­νών, στους αν­τι­α­ποι­κια­κούς α­γώ­νες ή­ταν ό­σοι α­πο­θέ­ω­σαν τους πιο φα­να­τι­κούς ε­θνι­κι­στές που, στη συ­νέ­χεια, προ­κά­λε­σαν α­νε­πα­νόρ­θω­τες βλά­βες στις α­πο-α­ποι­κι­ο­ποι­η­μέ­νες τους πα­τρί­δες. Σή­με­ρα, η μά­ζα των δο­σι­λό­γων συν­τί­θε­ται α­πό ά­το­μα και ο­μά­δες που πα­ρα­δο­σια­κά χα­ρα­κτη­ρί­ζουν δο­σι­λό­γους τους ε­χθρούς τους – πο­τέ τον ε­αυ­τό τους.

Στη Γαλ­λί­α η μα­χη­τι­κή τους ρη­το­ρι­κή εί­ναι υ­πο­νο­μευ­τι­κή: ευ­θύ­νε­ται για τον ε­ξισ­λα­μι­σμό που προ­χω­ρεί σαν γάγ­γραι­να, ε­ξα­σθε­νών­τας τους δη­μο­κρα­τι­κούς θε­σμούς κι α­πο­τε­λών­τας α­να­πό­δρα­στη κα­θη­με­ρι­νή εμ­πει­ρί­α. Οι άν­θρω­ποι αυ­τοί –α­πό έ­να μέ­ρος του Σο­σι­α­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος (με ε­πι­κε­φα­λής τον Z.-K. K­αμ­παν­τε­λίς) μέ­χρι το ά­κρο του α­ρι­στε­ρού φά­σμα­τος– δι­α­χω­ρί­ζουν τους μου­σουλ­μά­νους α­πό το Ισ­λάμ, κη­ρύσ­σουν την «αρ­μο­νι­κή συμ­βί­ω­ση» με κά­θε τί­μη­μα και μπρο­στά σε κά­θε α­ξί­ω­ση, ρί­χνουν το φταί­ξι­μο στον Κα­θο­λι­κι­σμό ε­ξι­σώ­νον­τας το Ισ­λάμ με τους «φα­να­τι­κούς» Κα­θο­λι­κούς (μο­λο­νό­τι, εί­ναι πε­ριτ­τό να το α­να­φέ­ρω, οι Κα­θο­λι­κοί δεν κό­βουν κε­φά­λια) και ε­πα­να­λαμ­βά­νον­τας την ε­πω­δό της ε­πά­ρα­της ισ­λα­μο­φο­βί­ας την ο­ποί­α α­νά­γουν σε πρω­ταρ­χι­κό πρό­βλη­μα. Και η ο­ποί­α, σπεύ­δω να συμ­πλη­ρώ­σω, ε­κτός του ό­τι θε­ω­ρεί­ται α­βά­σι­μη, υ­πο­τί­θε­ται πως προ­κύ­πτει α­πό ρα­τσι­στι­κή ι­δε­ο­λο­γί­α, ά­ρα εί­ναι η­θι­κά α­πα­ρά­δε­κτη και κοι­νω­νι­κά δι­α­λυ­τι­κή. 

Αυ­τή η μά­ζα, η με­θυ­σμέ­νη α­πό την ί­δια της τη με­γα­λο­ψυ­χί­α, ε­λα­χι­στο­ποι­εί τα γε­γο­νό­τα («με­ρι­κές με­μο­νω­μέ­νες πρά­ξεις βί­ας»), τα ψυ­χι­α­τρι­κο­ποι­εί («μια χού­φτα α­νι­σόρ­ρο­πων»), τα το­πο­θε­τεί σε κοι­νω­νι­κό συγ­κεί­με­νο («θύ­μα­τα του πε­ριρ­ρέ­ον­τος ρα­τσι­σμού»), κα­θώς και σε ι­στο­ρι­κό συγ­κεί­με­νο («συ­νέ­πει­ες της α­ποι­κι­ο­κρα­τί­ας»). Τέ­λος, ευ­τε­λί­ζει τα προ­βλή­μα­τα ό­πως συ­νέ­βη με το ζή­τη­μα του «μπουρ­κί­νι» (φαι­δρή λέ­ξη): «Το μπουρ­κί­νι εί­ναι έ­νας τρό­πος ντυ­σί­μα­τος». Προ­σθέ­τω το φτη­νό μου ε­πι­χεί­ρη­μα: και η στο­λή του α­ξι­ω­μα­τι­κού των SS εί­ναι έ­νας τρό­πος ντυ­σί­μα­τος.

Η μά­ζα των δο­σι­λό­γων δεν βλέ­πει τις προ­κλή­σεις και εγ­κλή­μα­τα των ισ­λα­μι­στών, βλέ­πει ε­πι­πτώ­σεις εγ­κλη­μά­των των Γάλ­λων. Ε­πί­σης, δεν βλέ­πει ό­τι η Γαλ­λί­α α­πεμ­πο­λεί η­θι­κές αρ­χές και αν­θρώ­πι­να δι­και­ώ­μα­τα. Πρό­κει­ται για αν­τε­στραμ­μέ­νο σο­βι­νι­σμό: η Γαλ­λί­α πα­θαί­νει ό­σα πα­θαί­νει (οι­κο­νο­μι­κό μα­ρα­σμό, πο­λι­τι­στι­κή υ­πο­χώ­ρη­ση, μου­σουλ­μα­νι­κό εκ­φο­βι­σμό) ε­πει­δή «φταί­ει». Κά­τι τέ­τοι­α έ­λε­γε και ο στρα­τάρ­χης Πε­ταίν το 1940: η Γαλ­λί­α εί­ναι έ­νο­χη – Λα­ϊ­κό Μέ­τω­πο, πνεύ­μα ε­πι­κού­ρει­ο, πά­θος για ε­πα­να­στά­σεις. Κι ε­νώ οι τζι­χαν­τι­στές σκορ­πούν τον θά­να­το σε ό­λον τον κό­σμο χω­ρίς οι μου­σουλ­μά­νοι να ε­ξε­γεί­ρον­ται ε­ναν­τί­ον τους (υ­πάρ­χουν λι­γο­στές ε­ξαι­ρέ­σεις), στη μά­ζα των δο­σι­λό­γων συρ­ρέ­ουν φε­μι­νί­στρι­ες της δι­ε­στραμ­μέ­νης πτέ­ρυ­γας –που ε­πι­μέ­νουν ό­τι η νι­χάμπ, το μπουρ­κί­νι κι ό­λες οι εν­δυ­μα­το­λο­γι­κές μορ­φές α­πο­προ­σω­πο­ποί­η­σης εί­ναι «γυ­ναι­κεί­ο δι­καί­ω­μα»– και δι­α­νο­ού­με­νοι τύ­που Τα­ρίκ Ρα­μαν­τάν οι ο­ποί­οι έ­χον­τας α­ξι­ο­ποι­ή­σει στο μέ­γι­στο την κο­σμι­κή κοι­νω­νί­α θέ­λουν να την κα­ταρ­γή­σουν. Έ­χει α­να­πτυ­χθεί πα­νί­σχυ­ρο φι­λο­μου­σουλ­μα­νι­κό λόμ­πι που ε­ξα­σκεί τυ­ραν­νί­α σε ό­λες τις ό­ψεις της γαλ­λι­κής ζω­ής: ό­χι, οι μου­σουλ­μά­νοι δεν εί­ναι οι τα­πει­νοί και οι κα­τα­φρο­νε­μέ­νοι – τα­πει­νοί και κα­τα­φρο­νε­μέ­νοι εί­ναι ό­σοι δεν έ­χουν φω­νή. 

Σή­με­ρα, στη χώ­ρα του Μο­λι­έ­ρου, θρι­αμ­βεύ­ει ο Ταρ­τού­φος. Στη χώ­ρα της Ζορζ Σαντ και της Σι­μόν ντε Μπο­βου­άρ θρι­αμ­βεύ­ει η πιο πρω­τό­γο­νη αρ­ρε­νω­πό­τη­τα ε­νώ οι κα­λο­συ­νά­τες και συγ­κα­τα­βα­τι­κές φε­μι­νί­στρι­ες χει­ρο­κρο­τούν την πα­ραί­τη­ση α­πό τους α­γώ­νες τους. Προ­στί­θεν­ται οι ε­πα­να­στά­τες του γλυ­κού νε­ρού· η α­ρι­στε­ρά της σαμ­πά­νιας και οι τύ­ποι του ’68 που πε­ρι­φρο­νούν την «α­στι­κή νο­μι­μό­τη­τα». Και αίφ­νης ό­λοι με­τα­μορ­φώ­νον­ται σε νο­μο­μα­θείς που ε­πι­θυ­μούν την πι­στή ε­φαρ­μο­γή του νό­μου. Η αν­τί­φα­ση τούς δι­α­φεύ­γει εν­τε­λώς, ό­πως και το φαι­νό­με­νο της νο­μι­κής δει­λί­ας που α­πο­τε­λεί γνώ­ρι­σμα ό­λων των ευ­ρω­πα­ϊ­κών κοι­νω­νι­ών τα τε­λευ­ταί­α σα­ράν­τα χρό­νια.

Η δι­α­μά­χη για το μπουρ­κί­νι εί­ναι δι­α­μά­χη για την υ­πο­τα­γή, ό­πως ή­ταν πάν­τα ό­ταν α­νέ­βαι­νε στη σκη­νή η μά­ζα των δο­σι­λό­γων. Ο Μι­σέλ Ου­ελ­μπέκ εί­χε για μια α­κό­μη φο­ρά δί­κιο και κα­νείς στη Γαλ­λί­α δεν του το συγ­χω­ρεί – ο κα­θέ­νας για τους λό­γους του. Αλ­λά, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δεν εί­ναι μό­νος: για ό­σους πι­στεύ­ουν στον γαλ­λι­κό πο­λι­τι­σμό και στη γαλ­λι­κή δη­μο­κρα­τί­α, υ­πάρ­χει το πα­ρελ­θόν: ο Μον­ταίν, ο Πα­σκάλ, ο Βολ­ταίρ, ο Κα­μύ, η Σι­μόν Βέ­ιλ – και, α­πέ­ναν­τι στη μά­ζα των δο­σι­λό­γων, με­ρι­κοί ση­με­ρι­νοί στο­χα­στές που ε­πα­να­λαμ­βά­νουν ό­τι το Ισ­λάμ εί­ναι φα­σι­στι­κό πρό­γραμ­μα που ερ­γα­λει­ο­ποι­εί μια ο­λο­κλη­ρω­τι­κή θρη­σκεί­α. Α­νέ­κα­θεν η α­ρι­στε­ρά έ­δει­χνε θάμ­βος για τον πρώ­ι­μο φα­σι­σμό, τον τρι­το­κο­σμι­κό ε­θνι­κι­σμό και τον ε­ξω­τι­σμό. 

Με την α­νο­χή των Σο­σι­α­λι­στών και την πα­ρό­τρυν­ση της ά­κρας α­ρι­στε­ράς οι μου­σουλ­μά­νοι ζη­τούν φυ­λε­τι­κό δι­α­χω­ρι­σμό στα σχο­λεί­α και στις α­θλη­τι­κές δρα­στη­ρι­ό­τη­τες, κα­τάρ­γη­ση του νό­μου για την μπούρ­κα στον δη­μό­σιο χώ­ρο (τον έ­χουν κα­ταρ­γή­σει στην πρά­ξη ό­πως κι άλ­λους στοι­χει­ώ­δεις νό­μους: πο­λυ­γα­μί­α, α­πα­γό­ρευ­ση γά­μων α­νη­λί­κων), μπουρ­κί­νι στη θά­λασ­σα και τοια­ύτα: βαθ­μια­ία προ­σπα­θούν να εγ­κα­τα­στή­σουν τη σα­ρί­α· δεν το κρύ­βουν· δεν πρό­κει­ται για φαν­τα­σί­ω­ση, ού­τε για «φο­βί­α». Ε­ξάλ­λου, ε­πι­κρί­νουν με σφο­δρό­τη­τα τις κοι­νω­νί­ες που τους έ­χουν υ­πο­δε­χτεί και τους έ­χουν προ­σφέ­ρει ερ­γα­σί­α, ε­λευ­θε­ρί­α και ευ­και­ρί­ες. Ω­στό­σο, με το να ε­πι­βάλ­λουν το μπουρ­κί­νι ως έν­δυ­μα σε­μνό­τη­τας χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τις γυ­ναί­κες που φο­ρούν μα­γιό ά­σε­μνες και α­χρεί­ες. Ού­τε αυ­τό το κρύ­βουν. Ε­ξάλ­λου, οι Γάλ­λοι ε­κλαμ­βά­νουν το ε­πι­λε­γό­με­νο μπουρ­κί­νι ως μέ­ρος του life-style: οι μου­σουλ­μά­νοι εί­ναι ει­λι­κρι­νείς· κά­νουν α­νοι­χτά λό­γο για υ­πα­κο­ή στο Κο­ρά­νι, για η­θι­κή αυ­στη­ρό­τη­τα, για την α­πα­ραί­τη­τη γυ­ναι­κεί­α αι­δώ. 

Κι ό­μως λί­γοι βλέ­πουν, λί­γοι α­να­γνω­ρί­ζουν ό­τι ε­κτυ­λίσ­σε­ται πό­λε­μος στο ε­σω­τε­ρι­κό των κοι­νω­νι­ών μας και σε παγ­κό­σμια κλί­μα­κα – έ­τσι κι αλ­λι­ώς, λί­γοι έ­βλε­παν την ά­νο­δο του να­ζι­σμού, λί­γοι πα­ρα­δέ­χον­ταν τα εγ­κλή­μα­τα του στα­λι­νι­σμού. Ε­φη­συ­χα­σμός, ε­πα­νά­παυ­ση, ευ­νου­χι­σμός, α­πά­θεια. Ψευ­δαι­σθή­σεις ο­ρι­εν­τα­λι­σμού, υ­πο­τα­γή. Η μά­ζα των δο­σι­λό­γων εν­θαρ­ρύ­νει τις προ­κλή­σεις ε­ναν­τί­ον της νε­ο­τε­ρι­κό­τη­τας και υ­πέρ του σκο­τα­δι­σμού – κι ε­πει­δή η πρό­ο­δος δεν εί­ναι α­μεί­λι­κτη και α­να­πό­φευ­κτη, ε­πι­στρέ­φου­με, ε­θε­λο­τυ­φλών­τας, στην ε­πο­χή πριν α­πό τη μά­χη του Που­α­τι­έ.