Σελίδες

Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2014

Πριν τα Χριστούγεννα

Πριν από τα Χριστούγεννα, όταν προσδοκούμε την ενσάρκωση του Υιού του Θεού, μας θυμίζει η Εκκλησία με ένα πολύ συγκινητικό και συνετό τρόπο όλους εκείνους, οι οποίοι έδωσαν τη σάρκα  και τη ζωή τους για να γεννηθεί ο Σωτήρ.    

Σήμερα γιορτάζουμε τους προγόνους του Χριστού. Καθένας από μας έχει μέσα του, στο κορμί, στην ψυχή του, όλο το παρελθόν του ανθρώπινου είδους. Έτσι και ο Χριστός, ενώ  προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, δεν εμφανίστηκε ως καινούργιος άνθρωπος, τον οποίον ο Θεός θα μπορούσε να δημιουργήσει ξανά. Ο Χριστός περιβλήθηκε την ανθρώπινη φύση, η οποία είχε ήδη χιλιάδες  – και μάλιστα εκατομύρια  - χρόνια πίσω της. Στο κορμί Του, στην ανθρώπινη φύση Του ζούσαν όλοι όσοι είχανε ζήσει στη γη οποτεδήποτε πριν από Αυτόν.

Έτσι ζει και στο δικό μας σώμα, στη δική μας ψυχή ολόκληρη η ανθρωπότητα του παρελθόντος. Ο Χριστός ενώθηκε με το ανθρώπινο είδος, χωρίς να διαλέγει από αυτό μόνο τους έντιμους και άγιους, άξιους μιας συνάντησης με τον Θεό, την οποία κανείς δεν μπορεί να περιγράψει, γιατί είναι τόσο εκπληκτική, ώστε ξεπερνά όποια ανθρώπινη  φαντασία. Το αντίθετο: Mέσα στον Χριστό ζεί ολόκληρη η ανθρωπότητα: και οι έντιμοι και οι αμαρτωλοί.  

Ανάμεσα στα ονόματα, τα οποία ακούσαμε σήμερα – μερικά από αυτά τα τιμούμε ως άγια - υπάρχουν ονόματα, που η Παλαιά Διαθήκη μιλάει για τις αμαρτίες τους. Όλα αυτά τα ονόματα ανήκουν, όμως, σε ανθρώπους, οι οποίοι βρήκαν το δρόμο τους μέσα από αμαρτίες, μέσα από τις ανθρώπινες αδυναμίες, μέσα από τη συσκότιση της καρδιάς, μέσα από την εξέγερση της σάρκας και μέσα από τη μανία της ιστορίας και της ζώης γύρω τους, πρός τον Θεό, ψάχνοντας  για το φώς, αναζητώντας την αλήθεια, επιθυμώντας την αγιότητα, ακόμα κι αν δεν τους  έφτασαν οι δυνάμεις για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους.

Και μαζί τους ήταν ο Θεός, ναι, όντως, και με αυτούς, επειδή ο Θεός δεν αφήνει κανέναν αμαρτωλό. Δεν Τον τρομάζει καμία αδικία. Ναι, μπορεί να μας φανεί μακριά, μα μόνο τότε, όταν δεν θέλουμε λόγω της δικής μας κρύας αδιαφορίας να Τον γνωρίσουμε. Αλλά και τότε δεν μας αφήνει μόνους. Απομένει κοντά μας, αν και λυπημένος, κοιτάζοντάς  μας από το σταυρό.

Λοιπόν, σήμερα θυμόμαστε όλη την ανθρωπότητα του παρελθόντος, όλους εκείνους τους ανθρώπους, οι οποίοι ύφαναν, κατά τη διάρκεια χιλιάδων χρονών, τη σάρκα και τη ανθρώπινη φύση του Χριστού. Ας τους θυμηθούμε με σεβασμό και ευγνωμοσύνη, ας θυμηθούμε όλους τους προγόνους μας: αυτούς που γνωρίζουμε και εκείνους που τα όνοματά τους έχουμε ξεχάσει! Ας θυμηθούμε αυτούς, για τους οποίους χαίρεται η καρδιά μας, μα και εκείνους, που εξαιτίας τους, ίσως, ντρεπόμαστε! Ας τους θυμηθούμε όλους!

Μέσω της ανθρώπινης αγιότητάς Του ο Χριστός δικαιολόγησε όλους, όσοι ήταν της σάρκας και του αίματός Του. Και καθένας από μας είναι κλητός όχι μόνο να σωθεί με καλές πράξεις, να προχωρήσει με δημιουργικότητα και αγώνες – μέσα από νίκες και ήττες - για να αφοσιωθεί στον Θεό, για να πλησιάσει την αγιότητα, δηλαδή την πλήρη αφοσίωση προς τον Θεό, δικαιολογώντας  έτσι τη δική του εφήμερη ύπαρξη στη γη, αλλά και να δικαιολογήσει όλη τη ζωή και όλες τις χιλιετηρίδες που ζούνε στη σάρκα και στη ψυχή μας.

Και ο καθένας που βρίσκει το δρόμο του προς την αγιότητα, ο καθένας που γίνεται δοχείο για το Άγιο Πνεύμα, που πραγματικά ενώνεται με το Χριστό, ώστε να γίνει κύτταρο του αγιότατου και καθαρότατου Σώματός Του, ο καθένας που γίνεται γιός ή κόρη του Θεού του Ζώντος, σώζει, δικαιολογεί, δοξάζει και δίνει νόημα στην ζωή και στη μοίρα όλων εκείνων, από τους οποίους έχει κληρονομήσει τη ζωή του.

Ας διαλογιστούμε τη γεννεαλογία του Χριστού, ας κοιτάξουμε τα ονόματά της. Όλα τα ονόματα ανήκουν σε ανθρώπους ζωντανούς, με σάρκα και οστά, που ζούσαν με σεβασμό για την ζωή, που ήτανε άλλοτε θλιμμένοι και άλλοτε χαρούμενοι και θριαμβευτές. Και όλοι ζούνε τώρα με το θαύμα της φιλανθρωπίας του Χριστού και της ανθρώπινης φύσης Του.

Και σε μας ζει το παρελθόν. Ο Χριστός αγίασε όλο το παρελθόν των προγόνων Του, ώστε να γίνουν όλοι, χωρίς εξαίρεση, παιδιά του Θεού. Δικοί Του. Με την κυριολεκτική και δυνατότατη σημασία αυτής της λέξης. Και εμείς μπορούμε με τη ζωή μας, με τους κόπους και με την πάλη μας, με την επιδίωξή μας να φτάσουμε κοντα στον Θεό, με τη λαχταρά μας προς Αυτόν, με τους αγώνες  μας γι΄ Αυτόν, με κάθε νίκη, με την οποία Τον αφήνουμε να υπερισχύσει μέσα μας, να δώσουμε σε όλο το παρελθόν του γένους μας ενα νόημα, να το δικαιολογήσουμε και να το προσφέρουμε στο Θεό σαν δώρο. Ενώ γινόμαστε εμείς οι ίδιοι παιδιά του Θεού, κάνουμε και όλους τους προγόνους μας δικούς Του, παρόλο που μερικοί από αυτούς άλλοτε Τον αγνοούσαν ή άλλοτε Τον γνώριζαν, αλλά Τον απωθούσαν με τις αμαρτίες και την απιστία στη ζωή και στην καρδιά τους.     

Τί θαύμα είναι όλο αυτό! Πόσο αυτό θα μπορούσε να μας εμπνεύσει για τη ζωή! Δεν ζούμε για τον εαυτό μας και, ιδιαίτερα, όχι μόνο για τους δικούς και αγαπημένους μας  - ούτε για τους εχθρούς μας – αλλά για όλη την ανθρωπότηα που πίσω της βρίσκεται η μοίρα του κόσμου. Δόξα τω Θεώ, ότι πιστεύει σε μας και μας εμπιστεύεται μια τέτοια μεγάλη και θαυμάσια μοίρα!


Αμήν!

Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014

Ο Χριστός ως φίλος...



Ποια είναι η αληθινή εξομολόγηση;

Μητροπολίτης Anthony Bloom


Όταν κάποιος έρχεται για εξομολόγηση μεταφέρει, από μνήμης η σε γραπτό, μια σύντομη η μακριά λίστα “αμαρτιών”. Όμως, το σημαντικό είναι να διερευνήσει ο καθένας την δική του, προσωπική σχέση με τον Χριστό. Δυστυχώς, οι περισσότεροι πιστοί έχουν παρά μια επιφανειακή, εξ ακοής γνωριμία μαζί Του γι’ αυτό πρέπει να Τον γνωρίσουν καλύτερα μέσα από την ανάγνωση του Ευαγγελίου. Από μια τέτοια προσέγγιση αρχίζει κανείς να καταλαβαίνει αν το πρόσωπο του Χριστού τον ελκύει. Εάν επιθυμεί να γίνει όμοιος με τον Χριστό και να κτίσει με Εκείνον μία σχέση φιλίας.

 Ας αναρωτηθούμε λοιπόν αν το στοιχείο της φιλίας υπάρχει στη δική μας σχέση με τον Χριστό. Ας ρωτήσουμε τον εαυτό μας εάν προσπαθήσαμε με κάποιο τρόπο να Του δώσουμε χαρά και να συμπαρασταθούμε στο έργο Του. Αν το συμπέρασμα είναι ότι η σχέση αυτή μας αφήνει αδιάφορους θα χρειαστεί να επανεξετάσουμε τι σημαίνει τελικά να είμαστε Χριστιανοί. Εάν όμως νιώθουμε ειλικρινά τον Χριστό ως φίλο, ας αρχίσουμε να ρωτούμε τον εαυτό μας καθημερινά: Τι έκανα, τι είπα, τι σκέφτηκα και αισθάνθηκα, που μπορεί να Του δώσει χαρά η θλίψη;

Κι αυτό ακριβώς το βίωμα ας μεταφέρουμε στην Εξομολόγηση: “Ανάμεσα στην τελευταία και τη σημερινή εξομολόγηση υπήρξα ένας άπιστος, ένας αδιάφορος, ένας δειλός σύντροφος η αντιθέτως, παραστάθηκα ως φίλος…”

Όταν προσερχόμαστε στην εξομολόγηση σπεύδουμε πρόσωπο με πρόσωπο προς έναν φίλο. Δεν πρόκειται να μας κρίνει και να μας καταδικάσει κανείς. Ας πολεμήσουμε τον φόβο που μας διακατέχει γι’ αυτό που πρόκειται να συμβεί. Ερχόμαστε στον Ένα της Τριάδος που όντας Θεός επέλεξε από αγάπη για μας να γίνει Άνθρωπος, ν’ αναλάβει πάνω Του την ανθρώπινη φθορά και να δώσει τη ζωή Του για μας. Η ζωή και ο θάνατός Του είναι η απόδειξη ότι η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο είναι τόσο μεγάλη ώστε να μπορούμε να τον πλησιάσουμε χωρίς δισταγμό, με την προσδοκία ότι σε κάθε περίπτωση θα αγκαλιάσει την αδυναμία μας, πέρα από ηθικές αξιολογήσεις. Ας είμαστε βέβαιοι ότι εάν κάποιος πρόκειται να θρηνήσει για την αναξιότητα και την αμαρτία μας με συμπόνια, έλεος, αγάπη δεν είναι παρά Εκείνος –που θα ήταν πρόθυμος να σαρκωθεί και να πεθάνει έστω και για έναν μόνο αμαρτωλό, γιατί δεν μπορεί να υπομείνει την απώλεια κανενός. Αυτός λοιπόν είναι ο Χριστός στον οποίο προσερχόμαστε κατά την εξομολόγηση. Προσδοκά την ίαση, την παραμυθία, την στήριξή μας – όχι την κρίση και καταδίκη μας.

Και τότε ποιός είναι ο ρόλος του ιερέως; Στην ευχή που διαβάζει ο κληρικός πριν το μυστήριο ονομάζεται “μάρτυρας”. Καλείται από τον Κύριο να παραβρίσκεται ενώπιον του αμαρτωλού για να μαρτυρήσει το γεγονός της αγάπης του Χριστού για κείνον, να βεβαιώσει ότι ο Κύριος είναι παρών και η μόνη επιθυμία και πρόθεσή Του είναι η σωτηρία και η αιώνια ευφροσύνη του μετανοούντος. Επίσης, ο ιερέας παρευρίσκεται στο όνομα του αμαρτωλού, για να ικετεύσει και να μεσιτεύσει στον Κύριο για την συμφιλίωση του ανθρώπου με την Εκκλησία.

Ας αλλάξουμε, λοιπόν, τον τρόπο της εξομολόγησης: ας διώξουμε τον φόβο της τιμωρίας η της απόρριψης κι ας βρούμε το θάρρος να ελαφρώσουμε την καρδιά μας από κάθε αμφιβολία. Ο Χριστός δεν πρόκειται να μας αρνηθεί. Ίσως η εξομολόγησή μας να είναι για Εκείνον ένας νέος σταυρός, αλλά θα τον δεχθεί, αφού μας αγαπά πέρα από κάθε κρίση, μέχρι θανάτου: Ο θάνατός του έγινε η δική μας ζωή – ζωή μέσα στο χρόνο και ζωή στην αιωνιότητα.

Η εξομολόγηση πριν από όλα είναι συνάντηση και συμφιλίωση. Είναι συνάντηση με τον Χριστό που ποτέ δεν μας στρέφει τα νώτα, αν κι εμείς φεύγουμε μακριά. Μερικές φορές μία τέτοια συνάντηση μπορεί να γίνει έμπνευση για ολόκληρη τη ζωή και να μας δώσει δύναμη και κουράγιο να διάγουμε το υπόλοιπο του βίου.

Συχνά αμαρτάνουμε σοβαρά ενώπιον του Θεού. Υπάρχουν κάποιες στιγμές της ζωής που μας χωρίζουν από Εκείνον με έναν ιδιαίτερα βίαιο τρόπο, στιγμές μεγάλης απιστίας. Θυμηθείτε το περιστατικό με την προδοσία του Πέτρου. Όταν αργότερα μετά την Ανάσταση η Μαρία Μαγδαληνή συναντά τον Άγγελο Κυρίου στον τόπο του μνημείου αυτός της παραγγέλει: “Υπάγετε, είπατε τοις μαθηταίς αυτού και τω Πέτρω…”, γιατί ο Πέτρος όντας προδότης δεν λογαρίαζε πλέον τον εαυτό του ως ένα των μαθητών. Είχε απαρνηθεί τον Χριστό κι αυτός είναι ο λόγος που ο Κύριος τον ονοματίζει ιδιαιτέρως θέλοντας να τον βεβαιώσει ότι η φιλία τους διατηρείται αλώβητη κι ότι παραμένει το ίδιο αγαπητός όσο και τότε που ήταν έμπιστος.

Και τέλος υπάρχουν φορές που προσερχόμαστε στην εξομολόγηση γιατί θέλουμε να ανανεώσουμε την εγγύτητα της σχέσης που έχει τραυματιστεί. Ας έχουμε κατά νου ότι για να επανασυνδέσουμε τη φιλία μας χρειάζεται ν’ ανοίξουμε με ειλικρίνεια την καρδιά μας και να φανερώσουμε τις αστοχίες και τα λάθη που έχουν πληγώσει αυτή τη σχέση. Δεν χρειάζεται να καταφεύγουμε σε λίστες αμαρτιών, ούτε να ερευνούμε τα βιβλία για ν’ ανακαλύψουμε την αμαρτία μας. Αλλά μόνο να σκύψουμε μέσα μας και να εξετάσουμε τη συνείδησή μας.

Ας χρησιμοποιήσουμε απλούς τρόπους γι’ αυτού του είδους την αυτογνωσία. Τι ήταν αυτό που προτιμήσαμε στη θέση του Χριστού; Τι είναι αυτό που μας κράτησε σε αδράνεια, ώστε να παραμείνουμε χωρίς καρπό; Ας προσπαθήσουμε μέσα από τις γραμμές του Ευαγγελίου να επισημάνουμε όχι εκείνα που μας κρίνουν, αλλά τα λόγια που μιλούν στην καρδιά μας, όπως έγινε με τους μαθητές: “ουχί η καρδία ημών καιομένη ην εν ημίν, ως ελάλει ημίν εν τη οδώ και ως διήνοιγεν ημίν τας γραφάς;”

Ας ανακαλύψουμε κι εμείς τον λόγο που μας θερμαίνει την καρδιά, που αγγίζει τα βάθη της ύπαρξης και μας φέρνει σε κοινωνία με τον Κύριο. Αυτό είναι το κριτήριο. Στην πραγματικότητα δεν έχει τόση σημασία αν αθετήσαμε κάποιους κανόνες. Αυτό που μας ζημιώνει είναι ότι απομακρυνόμαστε από την ευλογημένη κοινωνία της χάριτός Του.

Ας ερευνήσουμε λοιπόν από την αρχή, όχι με τη στείρα λογική της ενοχής, αλλά με απώτερο σκοπό να σταθμίσουμε πως χάσαμε την εμπιστοσύνη και την αγάπη που προς στιγμήν γευθήκαμε. Ας θυμηθούμε εκείνα τα λόγια που πύρωσαν την καρδιά μας κι έδωσαν καθαρότητα στο λογισμό μας, που κίνησαν τη θέλησή μας στο αγαθό και έφεραν γαλήνη στα μέλη μας και τα μεταμόρφωσαν από σάρκινα σε σώμα ιερό: ιερό γιατί μέσα από το βάπτισμα ενωθήκαμε με τον σαρκωμένο Χριστό, μέσα από το Χρίσμα γίναμε δοχείο του Πνεύματος και με τα άχραντα μυστήρια γινόμαστε Σώμα Χριστού. Αυτή την εμπειρία ας μεταφέρουμε στην εξομολόγηση, μετανοώντας όχι για κάτι αφηρημένο που βρίσκεται σε κάποια λίστα αμαρτιών, αλλά για κείνες τις επιλογές που διέρρηξαν τη φιλία και κοινωνία μας με τον Σωτήρα Χριστό.

Ζούμε συχνά μέσα στο ψέμα. Κατασκευάζουμε γύρω μας έναν κόσμο όπου μόνο ο θάνατος μπορεί να θριαμβεύσει. Αρνούμαστε τον πλησίον μας και κλείνουμε μόνοι μας το δρόμο που οδηγεί στη Βασιλεία του Θεού. Ζητούμε από τον Κύριο συγχώρεση αμαρτιών, αλλά δεν έχει νόημα να αναζητούμε μία τυπική άφεση. Πρέπει να διψούμε για αληθινή συμφιλίωση, στο πλαίσιο της οποίας θα αναθέσουμε στον Θεό την αναξιότητα και την απιστία μας – όχι μόνο προς Εκείνον αλλά και προς τον πλησίον, τον φίλο, τον γνωστό και συγγενή μας.

Ας έχουμε εμπιστοσύνη ότι μόνο η δική Του ακλόνητη φιλία μπορεί να μας παρακινήσει σε αλλαγή. “Εγώ και φίλος και μέλος και κεφαλή και αδελφός και αδελφή και μήτηρ. Πάντα εγώ. Μόνον οικείως έχε προς εμέ. Εγώ πένης δια σε και αλήτης δια σε, επί σταυρού δια σε, επί τάφου δια σε. Πάντα μοι συ και αδελφός και συγκληρονόμος και φίλος και μέλος. Τι πλέον θέλεις;” “Μπορείς ν’ ανταποκριθείς με λίγη εμπιστοσύνη; Δεν ζητώ ολοκληρωτική, άμεση αλλαγή. Αλλά πορεία βήμα προς βήμα. Θα σε στηρίξω, θα σε προστατεύσω, θα οδηγήσω τα βήματά σου – μόνον άλλαξε στάση. Κι όταν λάβεις συγχώρεση στο όνομά μου μην σκεφτείς ότι το παρελθόν έχει πάψει να υπάρχει. Αλλά τότε μόνο θα έχεις απαλλαχτεί από τις πληγές όταν γίνεις τόσο ξένος προς αυτές ώστε να μην τις λογαριάζεις πια για δικές σου”.

Όταν τα παλιά μας πάθη ζωντανεύουν ενώπιόν μας καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι δυνατόν μέσα σε μία στιγμή να ελευθερωθούμε από το παρελθόν. Χρειάζεται χρόνο για να βαδίσουμε στο δρόμο της ελευθερίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Χριστός μας αρνείται τη συγχώρεση. Η συγχώρεση του Θεού εκδηλώνεται μέσα από τη συμπάσχουσα αγάπη του, την αποδοχή και την διαρκή πρόνοιά Του που δεν θα επιτρέψει να οδηγηθούμε ανυπεράσπιστοι στον ίδιο πειρασμό. Έτσι, η συγχώρεση του Κυρίου μπορεί να λύνει την αποξένωση, αλλά χρειάζεται επίπονος αγώνας και μετάνοια για να γίνουμε καινοί με τη χάρη Του. Η άφεση δεν σβήνει το παρελθόν. Το θεραπεύει μέσα από τη συνέργεια τη δική μας με τον Θεό.

Ας εμπιστευόμαστε, λοιπόν, καθημερινά τον λογισμό μας στον Θεό με ειλικρίνεια. Κι όταν προσερχόμαστε στην Εξομολόγηση η ευχή της συγχωρήσεως θα έχει αληθινό, πραγματικό νόημα: την επανασυγκρότηση μιας φιλίας που όσον αφορά τον Θεό παραμένει αναλλοίωτη αλλά ως προς το δικό μας μέρος χρειάζεται να την επιδιώξουμε. Κι αυτή μας η πρόθεση πρέπει να στηρίζεται από αποφασιστικότητα. Κι η αποφασιστικότητα από πράξη και καινότητα ζωής.

Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh (1914- 2003)